Hans Egedep Kalaallit Nunaannut tikinneraniilli nuna danskinit assigiinngitsutitgut sunnigaavoq. Naalagaaffiup nunasiaateqartutut periuseraa Kalaallit Nunaat silarsuarmit avatangiisumit immikkoorsimatissallugu, pissutigalugu kalaallit ‘nunap inoqqaavisut’ sernissorneqartariaqarmata, soorlu Europami pissutsinut moderniusunut tassanngaannaq pulatinneqarnissamut. Kalaallit Nunaat sorsunnersuup kingulliup aallartinnerata tungaanut, taamani Tysklandip Danmark 1940-mi tiguarmagu, annerusutigut immikkoortitaavoq. Danmarkip tiguagaanerata kingunerisaanik Kalaallit Nunaat nunanik allanik attavissarsiortariaqalerpoq, nioqqutissat innuttaasut atorfissaqartitaat pissarsiarisinnaajumallugit. Tamatuma saniatigut nazistit Kalaalit Nunaannik soqutigilerpaat, tassanimi silasiorfeqarneq tyskit timmisartuisa iluaqutissaannik sila pillugu paasissutissanik pissarsisoqarsinnaammat. Taamaalilluni Kalaallit Nunaata illersornissakkut isumagineqarnissaa pisariaqalerpoq. Danskit atorfilittai Danmarkimiittut Kalaallit Nunaanniittullu USA-mik suleqatissarsiulerput, taamaalillunilu Kalaallit Nunaat nioqqutissanik tasamanngaanniit pilersorneqalerpoq sakkutooqarfinnik pilersitsinermik akilerlugu.
Sakkutooqarfiit tamakku pilersinneqarnerisigut Kalaallit Nunaanni radiukkut attaveqarneq annertusingaatsiarpoq, Amerikamiullu guitariunerusunik nipilersugaat Kalaallit Nunaata ilarujussuani tusarnaarneqarsinnaalerput. Kalaalit Nunaanni radiukkut aallakaatitsisarfik siulleq, Grønlands Radio, kingorna Kalaallit Nunaata Radioatut ilisimaneqalersoq, radiukkut aallakaatitsissutit tamakku iluaqutigalugit sorsunnersuup nalaani 1942-miit aallakaatitsisalerpoq. 1920-kkunnnili sumiiffiit ilaanni radiukkut aallakaatitsisoqartareerpoq, sumiiffiillu ilaanni nunat allat radiui, soorlu Islandimi radio tusaaneqarsinnaasarlutik.
Amerikamiut nipilersugaat Kalaallit Nunaanni nuannarineqalertorput, 1950-ikkullu naajartorneranniit Kalaallit Nunaanni nipilersukkanik tusarsaasoqartalerpoq. Tamakkuupput swingit countryllu Amerikamiut radioqarfiiniit tusarnaarneqartartunik allatsitsivitsigulluunniit tikisinneqartartunik ilaarsinerusut, kalaallisut taalliinnarlugit.
Taama nipilersukkat Vajgatmusikkimik taaneqartalerput, pingaartumik sullorsuarmi Vaigatimi illoqarfimmi Qullissani atorneqartaramik, kingornali Kalaallit Nunaata sinneranut Grønlands Radio aqqutigalugu siaruarput.
Vaigatmusikki qanoq nipeqarnersoq ugguuna tusarnaaruk:
Rockmusikki 1960-ikkunni tusarsaalerpoq, taamani taaguutigalugit beatmusik imaluunniit rock’n’roll. Rockmusikki takkuteqqaarmat nipilersortartut taamani tusaamaneqarnerusut tassaapput The Eskimos, 1960-ikkut qiteqqunneranni tusarsaasut. Nipilersoqatigiit 1965-imi Nuummi nuuteeraliorput EP-nik, taakkunatigullu nalunanngeqaaq kikkut nuannaartorineqarsimanersut. Nunani tamalaani ilisimaneqarluartut soorlu The Ventures, Cliff Richard The Beatlesillu atortagaat ilaarneqartarput, soorlu nipilersukkami “My Bonnie”-mi tusaaneqarsinnaasoq. The Eskimosit Skotlandimiut erinarsuutaannik taassuminnga rock’n’rollinngortitsinerat eqqaanarpoq Tony Sheridanip The Beatlesillu 1961-imi nipilersugaannut. Tassani The Beatlesit atorpaat sukkasuumik fire-fjerdedelimik taktilerlugu, uffa erinarsuutitut atorneqaraangami arriinnerusumik tre-fjerdedelimik taktilerlugu atorneqartartoq.
The Eskimos namminneq erinniaqanngillat, atugaannilu kalaalerpalunnermik malunnartoqartanngilaq, naak erinarsortuat Barselaj Danielsen tuluttut erinarsoraangami immikkukajaaq ittumik sumiorpaluuteqartartoq. Eskimosilli immiussaanni rock’n’rolliunngitsunik peqarpoq. Taakku ilagaat “A-E-Saqissâq”.
Saqisaaq kalattuujuvoq rheinlænderitut aamma ilisimaneqartoq, kalattuullumi arlaliupput Eskimosit immiussaanni rockerpalaartumik atorneqartut. Nunani allani rockertartut nipilersugaanik tigusiinnaratik The Eskimos aamma atuisarput qitigissanik valsinik Kitaani ukiuni hunnorujuni arlalinni ilisimaneqarsimasunik. Tassalu nipilersoriaatsinik rockinik kalattuunillu aamma akoorisarnertik The Eskimosit nuannarineqaatigilluinnarpaat, naliminni nipilersortartunit nuannarineqarnerpaallutik.
The Eskimosit “Mr. Twist” atoraat tusarnaaruk:
Vaigatmusik The Eskimosillu pillugit uani atuagassaqarpoq:
Lynge, Birgit (1981): ”Rytmisk musik i Grønland”
https://greenlandicpopularmusic.com/the-eskimos/